بیزینس پلن چیست؟ | راهنمای گام‌به‌گام نوشتن طرح کسب‌وکار حرفه‌ای + نمونه Business Plan

آخرین باری که بدون نقشه و برنامه‌ریزی به سفر رفتید را به‌خاطر می‌آورید؟ اگر چنین تجربه‌ای داشته باشید، احتمالاً می‌دانید که بی‌گدار به آب زدن، نتیجه‌ای جز سردرگمی و اشتباهات بزرگ نخواهد داشت! به همین دلیل است که نمی‌توان یک کسب‌وکار را بدون نقشۀ راه، یا همان بیزینس پلن (Business Plan)، راه‌اندازی کرد و به موفقیت رساند! بیزینس پلن همان نقشۀ گنجی است که شما را از سردرگمی میان روش‌های شروع و مدیریت کسب‌وکار نجات داده و مسیر موفقیت برندتان را نشان‌تان می‌دهد!

در این مقاله، بررسی می‌کنیم که:

1. اجزای کلیدی یک طرح کسب‌وکار حرفه‌ای یا بهترین بیزینس پلن چیست؟
2. چگونه طرح توجیهی کسب‌وکار بنویسید که سرمایه‌گذاران را متقاعد کند؟
3. نمونه‌های عملی از چارچوب بیزینس پلن موفق کدام‌اند؟

پس برای طراحی بیزینس پلن حرفه‌ای خود، با ما همراه باشید!

بیزینس پلن چیست؟

بیزینس پلن شما، به سه سؤال کلیدی دربارۀ کسب‌وکارتان پاسخ می‌دهد:

1. الان کجا هستید؟
2. می‌خواهید به کجا برسید؟
3. چطور می‌خواهید به آن‌جا برسید؟

به گفتۀ Harvard Business Review:

«یک طرح کسب‌وکار جامع و دقیق، گذرنامۀ شما برای ورود به دنیای سرمایه‌گذاران است. بدون آن، بسیاری از سرمایه‌گذاران حتی حاضر به ملاقات با شما هم نیستند.»

نقش طراحی بیزینس پلن در موفقیت برند چیست؟

• تعیین مسیر موفقیت کسب‌وکار

بیزینس پلن مانند قطب‌نمای کسب‌وکار شما عمل می‌کند؛ وقتی در جادۀ پرپیچ‌وخم کسب‌وکار گم می‌شوید، این طرح به شما نشان می‌دهد که چطور می‌توانید به مسیر اصلی برگردید.

• جذب سرمایه‌گذار

سرمایه‌گذاران نیاز دارند قبل از سرمایه‌گذاری روی برند شما، بدانند که آیا ایدۀ شما ارزش این ریسک را دارد یا نه. یک بیزینس پلن حرفه‌ای می‌تواند منجر به جذب سرمایه‌گذار برای شروع آسان و مدیریت راحت‌تر کسب‌وکارتان باشد.

• پیش‌بینی چالش‌ها

وقتی برای شرکت‌تان بیزینس پلن می‌نویسید، متوجه می‌شوید که چه موانعی بر سر راه‌تان قرار دارند؛ از رقابت با برندهای مشابه گرفته تا چالش‌های تولید، توزیع و بازاریابی کالا و خدمات؛ طراحی Business Plan به شما کمک می‌کند که آگاهانه، پا در دل خطراتی بگذارید که از قبل، به راه‌حل‌شان فکر کرده‌اید!

اجزای اصلی یک بیزینس پلن حرفه‌ای چیست؟ | راهنمای نگارش طرح کسب‌وکار

طرح کسب‌وکار از بخش‌های گوناگونی ساخته شده که در کنار هم، نقشۀ موفقیت برند را ترسیم می‌کنند. این اجزا عبارت‌اند از:

1. عنوان و زیرعنوان بیزینس پلن
2. خلاصۀ اجرایی 
3. معرفی شرکت
4. تحلیل بازار
5. تحلیل رقبا
6. معرفی محصولات یا خدمات کسب‌وکار
7. استراتژی‌های بازاریابی و فروش
8. برنامۀ عملیاتی
9. تیم مدیریت
10. پیش‌بینی‌های مالی

در ادامه، محتوای بهینۀ هر بخش را معرفی می‌کنیم تا بتوانید به‌راحتی بیزینس پلن خود را طراحی کنید.

بخش اول: عنوان و زیرعنوان بیزینس پلن

عنوان طرح کسب‌وکارتان، اولین چیزی‌ست که توجه خواننده را جلب می‌کند. این عنوان باید مختصر، واضح و جذاب باشد.

برای مثال: عنوان و زیرعنوانی واضح، خاص و نشان‌دهندۀ دامنۀ فعالیت کسب‌وکار اشارۀ هم‌زمان به صنعت (کافه‌داری) و ویژگی متمایزکننده (تلفیق با کتاب) در عنوان و زیرعنوان طرح

بخش دوم: خلاصۀ اجرایی | Executive Summary

این بخش، درست مانند تیزر یک فیلم، باید در 1 صفحه، خواننده را مجذوب طرح کسب‌وکارتان کند؛ زیرا سرمایه‌گذارانی که زمان کافی برای مطالعۀ کل بیزینس پلن را ندارند، تنها همین بخش را می‌خوانند!

خلاصۀ اجرایی موظف است که به این سؤالات پاسخ دهد:

• کسب‌وکار شما چه مشکلی را حل می‌کند؟
• مدل درآمدی‌تان چیست؟
• چرا شما از رقبای مشابه بهترید؟

برای مثال:

بخش سوم: معرفی شرکت

این بخش از بیزینس پلن، مانند کارت ویزیت اختصاصی شرکت شماست. می‌توانید از ساختاری که در جدول نمونۀ زیر آمده است، برای معرفی اطلاعات پایۀ کسب‌وکارتان استفاده کنید:

پارامتر	اطلاعات
نام کامل	شرکت نوآوران هوشمند پیام
سال تأسیس	۱۳۹۸
شماره ثبت	۴۵۶۷۸-۱۲۳
نوع فعالیت	سهامی خاص
تعداد پرسنل	۳۵ نفر
مشتریان فعال	۸۲۰ کسب‌وکار
شعبات	تهران، اصفهان، مشهد

نکات طلایی برای نگارش بخش معرفی شرکت در بیزینس پلن

• از عبارت‌های کلی مانند «شرکت پیشرو در صنعت …» خودداری کنید. به‌جای کلی‌گویی، مانند مثال زیر، نکات مهم را مطرح کنید:

• هر ادعا را با آمار، اسناد و داده‌های واقعی، پشتیبانی کنید.
• ساختار مالکیت کسب‌وکار را کاملاً شفاف بیان کنید.
• در صورت وجود، گواهینامه‌های معتبر را ذکر کنید (ISO، نشان استاندارد و...)

نمونۀ ضعیف: «شرکتی با سابقه درخشان در حوزه فناوری» ❌

نمونۀ حرفه‌ای: «اولین ارائه‌دهندۀ سرویس API پیامکی در ایران از سال ۱۳۹۶ با بیش از ۲۰۰۰ کاربر فعال سازمانی» ✅

حتما بخوانید: انواع اپراتورهای پیامکی + مزایا و تفاوت خطوط پیامکی

بخش چهارم: تحلیل بازار هدف

در این بخش از بیزینس پلن، لازم است به اندازۀ نسبی بازار، میزان و نرخ رشد آن، عرضه و تقاضا و مخاطبان هدف با استفاده از داده‌های واقعی بپردازید.

برای مثال:

بخش پنجم: تحلیل رقبا

بخش چهارم از طرح کسب‌وکارتان را به بررسی رقبای مستقیم و غیرمستقیم اختصاص دهید. این رقبا، کسب‌وکارهایی هستند که محصولات و خدماتی مشابه شما ارائه می‌کنند یا مخاطبان هدف یکسانی دارند.

تحلیل SWOT چیست؟

برای بررسی و تحلیل رقبا در این بخش می‌توانید از ماتریس SWOT استفاده کنید.

تصور کنید می‌خواهید در یک مسابقۀ بوکس شرکت کنید. آیا بدون شناخت حریف، نقاط قوت و ضعف خودتان وارد رینگ می‌شوید؟ قطعاً نه! تحلیل SWOT دقیقاً همان نقشۀ راهی است که قبل از نبرد اقتصادی به شما می‌گوید:

• نقاط قوت‌تان چیست. (Strengths)
• در کدام نواحی نسبت به رقبا ضعف دارید. (Weaknesses)
• چه فرصت‌هایی پیش روی‌تان است تا رقبا را شکست دهید. (Opportunities)
• چه تهدیدهایی از سمت رقبا در کمین است. (Threats)

برای مثال:

عوامل	کافه‌کتاب حافظ	فروشگاه شهرکتاب
نقاط قوت (S)	- فضای آرام برای مطالعه - منوی غذایی خاص	- شبکۀ گسترده از شعب مختلف - هویت برند تثبیت‌شده
نقاط ضعف (W)	- محدودیت فضای فیزیکی	- عدم تمرکز بر فضای کافه
فرصت‌ها (O)	- تقاضا برای فضاهای کاری اشتراکی	- افزایش سرانۀ مطالعه در ایران
تهدیدها (T)	- رونق کتاب‌های الکترونیک	- کاهش قدرت خرید مردم

چطور از تحلیل SWOT در طراحی بیزینس پلن استفاده کنیم؟

1. رقبای اصلی را لیست کنید.
2. برای هر رقیب یک SWOT جداگانه طراحی کنید.
3. استراتژی رقابتی را انتخاب کنید:

اگر نسبت به رقیب‌تان قوی‌ترید، با تبلیغات مقایسه‌ای این تفاوت را نشان دهید.

اگر از رقبا ضعیف‌ترید، با تمرکز روی نقاط قوت‌تان، از برندتان دفاع کنید.

یک تحلیل ضعیف از رقبای کسب‌وکارتان این‌گونه به‌نظر می‌رسد:

رقبای ما به‌روز نیستند. ❌

در مقابل، تحلیل قوی رقبا در بیزینس پلن شما می‌تواند در چنین قالبی نوشته شود:

رقیب اصلی ما (شرکت X) از فناوری قدیمی استفاده می‌کند و سرعت پردازش سفارشات آن ۵۰% کم‌تر از ما است. ✅

نکات کلیدی برای تحلیل رقبا در بیزینس پلن

• داده‌محور باشید: از آمار واقعی استفاده کنید. برای مثال، اگر می‌خواهید خدمات تاکسی اینترنتی ارائه کنید، رقبای اصلی را این‌گونه معرفی کنید:

1. مقایسه کنید: همیشه نقاط قوت و ضعف برندتان نسبت به رقبا را صادقانه در این بخش از طرح کسب‌وکار بنویسید.
2. از کلی‌گویی بپرهیزید: به جای «پشتیبانی خوب» بنویسید «پشتیبانی ۲۴ ساعته با میانگین پاسخگویی ۵ دقیقه».
3. تهدیدها را شخصی‌سازی کنید: تهدیدهای عمومی (مثل تحریم) را به کسب‌وکار خود ربط دهید. برای مثال:

بخش ششم: معرفی محصولات یا خدمات کسب‌وکار

در این‌جا لازم است با بهره‌گیری از انواع استراتژی‌ها، محصولات و خدمات خود را دقیق و مختصر به سرمایه‌گذاران احتمالی و مدیران، معرفی کنید. برای این کار می‌توانید:

1. ویژگی‌ها و مزایا را معرفی کنید

از ساختار ویژگی > فایده برای توضیح مزایای خدمات خود استفاده کنید. برای مثال:

ویژگی: «اپلیکیشن ما دارای امکان چت آنلاین با پشتیبانی است.»

فایده: «مشکلات مشتریان در کمتر از ۵ دقیقه حل می‌شود!»

2. مقایسه کنید

به سرمایه‌گذاران نشان دهید که دقیقاً به چه دلیلی محصولات شما بهتر از رقبا هستند. برای مثال، می‌توانید در بیزینس پلن خود به نکاتی مانند برتری محصولات و خدمات‌تان از لحاظ قیمت، ارزش، کاربرد و… با اشارۀ مستقیم به آمار و دلایل پشت این برتری بپردازید.

حتما بخوانید: وب سرویس پیامکی چیست؟ + کاربردهای API پیامکی

3. از کلی‌گویی بپرهیزید

به این مسئله توجه کنید که هدف از معرفی محصولات، قانع کردن سرمایه‌گذاران است. بنابراین، لازم است کاملاً شفاف و با لحنی حرفه‌ای، جزئیات کالا و خدمات را به خوانندۀ بیزینس پلن اطلاع دهید.

نمونۀ ضعیف: «محصول ما باکیفیت است.» ❌

نمونۀ قوی: «گارانتی ۱۰ سالۀ محصولات ما، نویدبخش استفاده از بهترین مواد اولیه و کیفیت تضمینی است.» ✅

بخش هفتم: استراتژی‌های بازاریابی و فروش

سرمایه‌گذاران شما می‌خواهند بدانند که قصد دارید چگونه به جذب مشتری و افزایش فروش بپردازید. به همین خاطر، لازم است در بخش ششم بیزینس پلن، به انواع استراتژی‌های بازاریابی و تبلیغات کسب‌وکارتان بپردازید.

بازاریابی (Marketing) تمام جنبه‌های یک کسب‌وکار، از تولید و توزیع کالا گرفته تا فروش و تبلیغات را در بر می‌گیرد. در مقابل، به معرفی مستقیم محصولات، کالاها یا هویت یک برند از طریق استفاده از استراتژی‌ها و روش‌های مختلفی مانند بیلبوردها، آگهی‌های تلویزیونی و… تبلیغات (Advertising) می‌گویند.

یک استراتژی مؤثر بازاریابی و فروش، بر اساس این چهار ستون کار می‌کند:

1. قیمت‌گذاری
2. کانال و ابزار بازاریابی
3. تبلیغات هدفمند
4. برنامه‌های وفاداری

می‌توانید برای بهینه‌سازی این بخش از طرح کسب‌وکار خود، به‌صورت جداگانه به معرفی این چهار بخش بپردازید.

1. قیمت‌گذاری هوشمند

سیاست‌ قیمت‌گذاری را به ‌گونه‌ای انتخاب کنید که مخاطبان هدف بیشتری را به خرید، ترغیب کند. برای این کار می‌توانید از انواع طرح تشویقی فروش و مدل‌های قیمت‌گذاری سازگار با آن‌ها استفاده کنید.

برای مثال، اگر قصد فروش پنل اس ام اس را دارید، می‌توانید از چنین مدلی استفاده کنید:

2. کانال‌های بازاریابی و توزیع

واضح است که تنها یک کانال بازاریابی برای کسب آگاهی از برند و افزایش فروش کسب‌وکارتان کافی نیست. با بررسی نیازهای برند و علایق و رفتار مخاطبان هدف، چند کانال بازاریابی را انتخاب کرده و در این بخش، با اشاره به درصد اهمیت‌شان، آن‌ها را اولویت‌بندی کنید.

برای مثال:

3. تبلیغات هدفمند

تمرکز بر تبلیغات شخصی‌سازی شده و بازاریابی هدفمند، به‌سرعت موجب جذب مشتری خواهد شد.

هنگام استفاده از بازاریابی هدفمند، مخاطبان شما نیز سود بیشتری از کمپین تبلیغاتی‌تان می‌برند؛ چون اگر یک مشتری از لحاظ منطقی و پس از مطالعۀ الگوی رفتاری، در گروه خاصی قرار گرفته باشد، تبلیغات شما می‌تواند نیازهای او را برطرف کند.

برای مثال، یک استارتاپ حوزۀ فناوری و آموزش می‌تواند در این قسمت از بیزینس پلن خود، به تبلیغات هدفمند برای جذب علاقمندان به کلاس‌های آنلاین برنامه‌نویسی اشاره کند:

4. برنامه‌های افزایش وفاداری مشتریان

علاوه‌بر مشتریان جدید، کسب‌وکار شما به مخاطبانی وفادار احتیاج دارد که تا مدت‌ها در کنارتان بمانند. سرمایه‌گذاران با مطالعۀ این بخش از بیزینس پلن، با استراتژی‌های برندتان برای جذب مشتریان وفادار آشنا خواهند شد.

بخش هشتم: برنامۀ عملیاتی

برنامۀ عملیاتی، بخشی از بیزینس پلن است که به سرمایه‌گذاران و تیم اجرایی نشان می‌دهد که دقیقاً چگونه می‌خواهید ایده‌های‌تان را به واقعیت تبدیل کنید. یک برنامه عملیاتی حرفه‌ای باید بتواند به سه سؤال پاسخ دهد:

• چه کاری؟
• توسط چه کسی؟
• تا چه زمانی؟

اجزای برنامۀ عملیاتی بیزینس پلن

در این بخش به توضیح ویژگی‌های دقیق مفاهیم گوناگونی که در جدول زیر آورده‌ایم، بپردازید تا سرمایه‌گذاران را از آمادگی کامل‌تان برای حرکت به سمت موفقیت، آگاه کنید:

مفاهیم	اهمیت در راه‌اندازی کسب‌وکار	نمونه
زنجیرۀ تأمین و لجستیک	زنجیرۀ تأمین ناکارآمد می‌تواند حتی بهترین ایده‌های بیزینس شما را زمین بزند.	زنجیرۀ تأمین کافه‌کتاب: حتما بخوانید: قیف فروش چیست؟ | راهنمای جامع مراحل و نحوه طراحی Sales Funnel قهوه‌های تخصصی از تأمین‌کنندۀ برزیلی با قرارداد ۱۲ ماهه + خرید کتاب‌های نایاب از انتشارات خاص با تخفیف عمده.
تجهیزات و فناوری‌های کلیدی	تجهیزات مناسب، تفاوت بین کیفیت عالی و متوسط را مشخص می‌کنند. بهتر است لیست تجهیزات به‌همراه توجیه مالی اعلام شود.	تجهیزات یک کارگاه تولیدی: چاپگر 3D برای نمونه‌سازی سریع دستگاه CNC برای افزایش ۴۰% ظرفیت تولید
کنترل کیفیت و استانداردها	کیفیت پایدار به معنی مشتریان وفادار و کاهش هزینه‌های تعمیرات است.	«بررسی دمای یخچال‌ها ۳ بار در روز» «تست پاسخگویی سرور در کمتر از ۲ ثانیه.» «اخذ ISO 9001 تا ۶ ماه پس از راه‌اندازی»
زمان‌بندی اجرا	سرمایه‌گذاران می‌خواهند بدانند چه زمانی به بازدهی می‌رسند.	فاز ساخت اجارۀ محل: تاریخ دقیق خرید تجهیزات: تاریخ دقیق + بازۀ زمانی لازم فاز اجرا استخدام نیرو: تاریخ دقیق شروع تولید:  تاریخ دقیق + بازۀ زمانی لازم
مدیریت ریسک و پیش‌بینی چالش‌ها	شکست در اجرای ایده‌ها معمولاً به‌دلیل عدم پیش‌بینی موانع است.	ریسک احتمالی: کمبود نیروی متخصص راهکار: همکاری با دانشگاه‌ها برای جذب دانشجو

بخش نهم: تیم مدیریت

برخی از سرمایه‌گذاران، پیش از بررسی ایدۀ کسب‌وکار شما، تیم مدیریتی را بررسی می‌کنند. به همین خاطر، بهتر است روی نگارش این قسمت از بیزینس پلن، زمان کافی بگذارید و متخصصانی را معرفی کنید که می‌توانند موفقیت‌تان را تضمین کنند.

برای مثال:

بهتر است لحن حرفه‌ای را در این بخش حفظ کرده و برای مثال، به‌جای:

تجربۀ مدیریت موفق❌

بنویسید:

افزایش ۳۰۰ درصدی درآمد شرکت قبلی در ۲ سال.✅

می‌توانید از نموداری مانند تصویر زیر برای معرفی ساختار سازمانی خود نیز استفاده کنید:

بخش دهم: پیش‌بینی مالی

بخش آخر بیزینس پلن، به سرمایه‌گذاران نشان می‌دهد که کسب‌وکار شما برای‌شان توجیه اقتصادی دارد یا خیر.

مواردی که می‌توانید در قسمت پیش‌بینی مالی طرح کسب‌وکارتان به آن‌ها بپردازید، عبارت‌اند از:

1. جدول پیش‌بینی 3 ساله برای پرداختن به درآمد کل، سود خالص و ناخالص، هزینۀ کالای فروخته شده و…
2. جریان نقدینگی کسب‌وکار برای مدیریت سرمایه
3. تحلیل و محاسبۀ نقطۀ سر به سر  (Break-even Point)
4. پیش‌بینی ترازنامه (وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌ها)

چک‌لیست نهایی پیش‌بینی مالی

برای بررسی اعتبار بخش پیش‌بینی مالی که نوشته‌اید، این سؤالات را از خود بپرسید:

1. آیا همۀ فرضیات مالی (مثل نرخ رشد، حاشیه سود) مستند و واقع‌بینانه هستند؟
2. آیا نیازهای نقدینگی در دوره‌های بحرانی پیش‌بینی شده‌اند؟
3. آیا نسبت‌های مالی کلیدی (مثل ROI و نقطۀ سر به سر) محاسبه شده‌اند؟

ابزارهای کاربردی برای نوشتن بیزینس پلن

نوشتن طرح کسب‌وکار با انواع ابزارهای ساده و پیشرفته امکان‌پذیر است. در جدول زیر، برخی از این ابزارها را معرفی کرده‌ایم:

نام ابزار	مزایا	معایب
Google Docs + Sheets	کاملاً رایگان امکان همکاری آنلاین اعضای تیم	طراحی بصری محدود فاقد امکان تحلیل مالی پیشرفته
Canva	طراحی صفحات جذاب برای ارائه به سرمایه‌گذاران قالب‌های آماده برای بخش‌هایی مانند تحلیل SWOT	مناسب نوشتن متن‌های طولانی نیست
Notion	ترکیب نوشته، جدول و بانک اطلاعاتی در یک فضای کاری نمونه‌های آمادۀ بیزینس پلن برای استارتاپ‌ها	نسخۀ رایگان آن تنها برای تیم‌های کوچک کافی است.
Porsline	ساخت نظرسنجی آنلاین با تحلیل خودکار برای مطالعۀ بازار هدف	فاقد ابزارهای جامع برای برنامه‌ریزی و طراحی بیزینس پلن طولانی
Google Forms	ساخت نظرسنجی آنلاین رایگان برای مطالعۀ بازار هدف	نیاز به Excel برای تحلیل داده‌های نظرسنجی
LivePlan	پیش‌بینی مالی خودکار امکان مقایسه با استانداردهای صنعت مد نظر	نیازمند پرداخت حدود 20 دلار در ماه

اشتباهات رایج در نوشتن بیزینس پلن

1. تمرکز بیش از حد روی محصول: بسیاری از طرح‌ها فقط از دیدگاه تولیدکننده نوشته می‌شوند و نیازهای بازار و سرمایه‌گذار را نادیده می‌گیرند.
2. پیش‌بینی‌های مالی بلندپروازانه: اعداد را خوشبینانه ننویسید. سرمایه‌گذاران می‌دانند پیش‌بینی‌ها معمولاً تنها در نیمی از اوقات، تحقق می‌یابند.
3. بی‌توجهی به تحلیل رقبا: رقبای خود را دست کم نگیرید. در طرح کسب‌وکارتان ذکر کنید که چطور می‌خواهید از آن‌ها پیشی بگیرید.
4. طرح‌های کلی و مبهم: به جای «ما بهترین هستیم» دقیقاً توضیح دهید که چه چیزی شما را متمایز می‌کند.

نکات طلایی برای طراحی بیزینس پلن

1. مختصر و مفید بنویسید: سرمایه‌گذاران وقت کمی دارند. طرح کسب‌وکار 20 تا 30 صفحه‌ای ایده‌آل است.
2. از تصاویر و نمودار استفاده کنید: برای انتقال راحت مفاهیم، اطلاعات پیچیدۀ مالی را با نمودار و اینفوگرافیک نشان دهید.
3. داستان برندتان را تعریف کنید: به سرمایه‌گذاران بگویید که می‌خواهید چه مشکلی را حل کنید و چرا این کسب‌وکار را شروع کرده‌اید.
4. ریسک‌ها را بپذیرید: هر کسب‌وکاری در مسیر موفقیت با ریسک‌هایی روبه‌رو می‌شود. آن‌ها را شناسایی کرده و برای‌ عبور از هر یک، راه‌حل ارائه دهید.

سخن آخر: از طرح تا عمل

نوشتن بیزینس پلن مانند کشیدن نقشۀ گنج است؛ اما این تنها شروع ماجراست. بعد از طراحی بیزینس پلن، نوبت شماست که این نقشه را به واقعیت تبدیل کنید. فراموش نکنید که حتی بهترین طرح‌ها هم نیاز به اصلاح دارند؛ بنابراین، لازم است که هر 3 تا 6 ماه یک‌بار، Business Plan خود را به‌روز کنید. در صورتی که سؤالی دربارۀ طراحی بیزینس پلن  خود دارید، از طریق بخش نظرات همین مطلب با ما در ارتباط باشید. همچنین، برای خرید پنل پیامکی و استفاده از بازاریابی پیامکی برای کسب‌وکارتان با تیم فروش ملی پیامک به شمارۀ 02163404 داخلی 1، تماس حاصل فرمایید.