بیایید یکبار برای همیشه به این سوال مهم پاسخ دهیم که بازاریابی چیست ؟
تاکنون بارها و بارها بازاریابی و مارکتینگ توسط متخصصان مختلف تعریف شده است، به همین خاطر تصمیم گرفتیم برای آخرین بار پرونده این قضیه را ببندیم. پس اگر می‌خواهید، بدانید که بازاریابی چیست و چه روش‌هایی دارد، 5 دقیقه از وقتتان را به ما بدهید و در ادامه همراهمان باشید.
تعریف بازاریابی در سال‌های گذشته
در سال 1935 میلادی بازاریابی را انجام فعالیت و کار اقتصادی در فضایی دانستند که کسب‌وکار وجود دارد، یعنی وقتی که کالا را از تولیدکننده گرفته و به مصرف کننده برساند. در شروع جنگ جهانی دوم در سال 1939 بخش عمده بازار مربوط به کارخانجات و صنایع می‌شد و تعریف بازاریابی در سال 1935 بیشتر در مورد صنایع و کارخانجات بود. در این سال بازاریابی را به فضایی اطلاق کردند که محصول تولید شده را بتوانند مستقیماً به دست مصرف‌کننده برسانند.
پس از سال هایی که از جنگ گذشت و تقریبا تمامی کشورها به آرامش نسبی رسیدند انجمن بازاریابی آمریکا تعریف جدیدتری را برای بازاریابی ارائه کرد، در این زمان، بازاریابی را وظایف سازمان تلقی کردند که شلما مجموعه فرایندهای تولید یک ارزش، اطلاع‌رسانی و تحویل این ارزش به مشتریان است. همچنین در این تعریف مدیریت ارتباط با مشتری را در اولویت قرار داده که به نفع سازمان نیز می‌باشد.
آنچه از این دو تعریف برداشت می شود اهمیت ارزش و ارزش آفرینی است. در نتیجه می‌توانید درک کنید که امکانات تقریبا نسبت به سال 1935 میلادی بیشتر شده و افراد بیشتری در این زمینه در حال رقابت با یکدیگر هستند. نکته بسیار مهم دیگری که از این دو تعریف برداشت می‌شود، بکار بردن اصطلاح مشتری به جای مصرف‌کننده است، از طرف دیگر اطلاع‌رسانی و تحویل ارزش هم به معنای ارتباط با مشتری می‌باشد.
تعریف بازاریابی در دوران جدید
سال 2000 میلادی به بعد، سال تکنولوژی نامیده شده است و تمامی افراد در دنیا به فکر خلق ایده و خلاقیت می‌باشند. در سال 2004 میلادی انجمن بازاریابی تعریف دیگری برای بازاریابی چیست ارائه داد:
“بازاریابی باید بر پایه اهداف فردی و سازمانی بنا شود و شامل کلیۀ فرآیندها و برنامه‌ریزی به منظور شکل‌گیری، قیمت‌گذاری، توزیع ایده‌ها و کالاها باشد”
همانطور که پیش‌بینی کرده بودیم، تنها نکته اصلی در تعریف بازاریابی، کلمه ایده و خلاقیت است که می‌تواند باعث رشد این رشته در سال جدید شود. دومین نکته، مفهوم شکل‌گیری به جای کلمه تولید است، در ضمن قیمت‌گذاری هم به تعریف بازاریابی اضافه شده است. همانطور که می‌دانید ایده مساوی با پیشرفت در صنایع و علوم است که نیازمندی تمام جوامع بشری به ایده‌های نو می‌باشد، پس بسیار مهم است که واژه ایده/idea در فضای مارکتینگ راه پیدا کرده و نتیجه مطلوبی ایجاد کند.
آنچه در تعریف بازاریابی چیست نقش دارد، همان تعریف کلی تولید و عرضه به مشتری است. در این بین چند کلمه مهم در تعاریف هر ساله گنجانده می‌شود که باید به آن دقت کنید و آن را سرلوحه کار خود قرار دهید.
بازاریابی در سال‌های پیش‌رو به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که به خلق، کسب اطلاع، تحویل و پیشنهادها مربوط است. در این تعریف اصطلاح پیشنهاد آمده است که اصلی‌ترین کلمه در بازاریابی برای سال‌های پیش‌روست.
تعریف بازاریابی کاتلر
آقای فلیپ کاتلر از اساتید برجسته در زمینه بازاریابی نوین است. این استاد بزرگ در این زمینه صدها مقاله و چندین جلد کتاب منتشر کرده است که به دلیل ارزشمند بودن این نوشته به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.
کاتلر مفهوم بازاریابی را بسیار ساده می‌داند، ولی در مقابل اجرا و عمل کردن به آن را بسیار دشوار تلقی می‌کند. کاتلر بازاریابی را مدیریت مدیران قلمداد می‌کند یعنی، مدیران باید نیازهای مشتریان خود را بشناسند و بتوانند درک کنند که چه چیزهایی رضایت مشتریان را در پی دارد و پس از آن به فروش محصولاتشان امید داشته باشند. یعنی باید بتوانیم رضایت مشتری را اول جلب کنیم.
بازاریابی کاتلر به صورت‌های زیر قابل تعریف است:
- در بازاریابی باید نیاز و خواسته‌های تامین نشده را تشخیص دهید
- کدام بخش از بازار نیازمند تامین است و آن را بهتر می‌تواند تامین کند
- بازار را تعریف کرده و حجم بازار را محاسبه و اندازه‌گیری کنید تا فرصتی برای برارد سود داشته باشید
انواع بازاریابی در ایران
حالا که می‌دانید بازاریابی چیست بیایید با انواع بازاریابی در ایران و نحوۀ اجرا و پیاده‌سازی آن آشنا شوید:
طبق گفته کاتلر مدیران باید بر حسب جلب رضایت مشتریان هدف‌ها را بشناسند و اقدام به سودآوری کنند. در واقع مدیران در تمامی شرکت‌ها می‌کوشند تا با تحقیقات در این حوزه رضایت مشتریان را به خود جلب کنند، محصولات خود را بفروشند و در واقع یک برند معروف برای خود ایجاد کنند که سودآور باشد. در واقع هدف از بازاریابی همین است که متخصصین با تحقیق و نیاز افراد محصولشان را بفروشند، ذهن مشتریان را به خود جلب کنند و همیشه مشتری همیشگی آن برند شوند.
برای رسیدن به یک برند معروف و جذب دائمی مشتریان باید تحقیقات کامل انجام شود و بنا به استراتژی بازاریابی از برنامه‌های بلند مدت و کوتاه مدت استفاده شود. از طرف دیگر، مدیران شرکت مطمئن شوند که کار آنها به قطعیت خواهد رسید.
انواع روش‌های بازاریابی
در این قسمت از مقاله به برخی از مفاهیم و انواع بازاریابی اشاره خواهد شد که در حال حاضر در ایران هم رایج است :
بازاریابی محدود
بازاریابی محدود یعنی در مکانی نزدیک خودمان به تبلیغ محصولاتمان بپردازیم. مثلاً شما می‌توانید با استفاده از بلوتوث یا وای فای محصولاتتان را به مشتریان که در نزدیکی شما هستند، معرفی کنید و حتی بعد از استفاده برای آنها کد تخفیف هم ارسال کنند.
بسیاری از شرکت‌های ارائه‌دهندۀ خدمات اینترنتی از این روش برای محله خودشان استفاده می‌کنند تا افراد بیشتر و بیشتری به استفاده از خدمات آنها ترغیب شوند.
بازاریابی کلاود یا ابری
این واژه در مخابرات و انتقال دیتا بسیار استفاده می‌شود. این روش به شما اجازه می‌دهد تا از طریق شبکه‌های آنلاین به تبلیغ، ترویج و اشتراک‌گذاری کالا و خدماتتان پرداخته و مشتریان بیشتری را جذب کنید. روش کلاود یا همان ابری با توسعه تکنولوژی و استفاده روزافزون از شبکه‌های اجتماعی توانست حسابی محبوب شود.
بازاریابی مشارکتی
یکی دیگر از انواع بازاریابی روش مشارکتی است. در این روش دو شرکت با مشارکت یکدیگر برای فروش محصولاتشان برنامه‌ریزی می‌کنند تا یکی نقش تولید محصول و دیگری نقش تبلیغات را برعهده بگیرد.
مثلاً در تولید ردیاب هوشمند سلامت دو شرکت گوگل و Fitbit با یکدیگر همکاری کرده و محصولی را می‌فروشند که توانسته به فروش خوبی در سطح دنیا برسد و سرمایه هر دو کمپانی را افزایش دهد.
بازاریابی محتوا
تولید محتوا یکی از روش‌های محبوب بازاریابی و مارکتینگ به خصوص در سال‌های اخیر است. با این روش شما می‌توانید به خوبی کالا و خدماتی که ارائه می‌دهید را معرفی کنید، دربارۀ مزایا و معایبش صحبت کنید و حتی با مقایسه نسبی محصولات موجود در بازار مشتری را به خرید محصولتان ترغیب کنید.
بازاریابی مفهومی
بعضی از افراد با دیدن تبلیغات و محصولات توسط شبکه‌ها و کانال‌ها به سرعت آن را کنار می‌زنند یا به تعبیری وقتی را برای آن صرف نمی‌کنند که محصول را دیده و بررسی کنند. در همین راستا، یکی دیگر از روش‌های مهم بازاریابی عصر جدید، بازاریابی مفهومی است یعنی به جای تمرکز بر تبلیغ خود محصول، تمرکز را بر روی معرفی و تبیین یک سبک زندگی قرار دهیم.
در این روش می‌توانیم مثلاً در روزها و زمان‌های خاص از این نوع بازاریابی مفهومی برای تبلیغ غیر مستقیم کالا و برند خود استفاده کنیم.
بازاریابی دیجیتال
قرن بیست‌ویکم قرن دیجیتال نیز نامیده می‌شود یعنی استفاده از تکنولوژی و وسایل دیجیتالی نظیر موبایل، تبلت، کامپیوتر، بیلبوردهای دیجیتالی و … برای آگاهی دادن مشتریان دربارۀ نوع محصول است. البته همه این موارد نیازمند وجود اینترنت است.
در این مورد برای طولانی‌تر نشدن مقاله خیلی هم توضیح نمی‌دهیم تا برای دریافت اطلاعات بیشتر در ارتباط با دیجیتال مارکتینگ سری به مقاله شرکت نوین با عنوان “دیجیتال مارکتینگ دقیقا چیست؟” بزنید
بازاریابی بشارتی
یکی دیگر از روش‌های بازاریابی که امروزه در شبکه‌های اجتماعی شاهد آن هستیم، روشیست که شرکت مشتریان خود را افزایش می‌دهد و آنها نیز محصولاتی را که گرفته اند، برای دیگر مشتریان تبلیغ می‌کنند و سودآوری قابل قبولی برای شرکت به همراه خواهد داشت.
بازاریابی پیامکی
امروزه پیامک‌های تبلیغاتی متنوع و بسیار زیادی بر روی گوشی ظاهر می شود که بسیاری از آنها بیهوده هستند و بیشتر افراد با دیدن آن اصلاً توجهی بهشان نمی‌کنند.
اگر بخواهید ارسال پیامک تبلیغاتی نتیجه گرا باشد و باعث فرصت‌های باور نکردنی برای کسب‌وکارتان شود باید به درستی از آن استفاده کنید. پس باید در این نوع بازاریابی دقت کافی داشته باشید تا اصل مطلب را انتقال دهید، چون بازاریابی پیامکی قابلیت انعطاف بالایی دارد و در برقراری ارتباطات جمعی و تکی بسیار کارآمد است.
برای داشتن بازاریابی پیامکی نیاز به پنل سامانه پیام کوتاه دارید. پنل اس ام اس یا پنل سامانه پیام کوتاه در واقع نرم افزار آنلاین ارسال پیامک انبوه به افراد است که با دادن شماره‌ها به آن به صورت گروهی می توانید پیامک تبلیغاتی ارسال کنید، همه این کارها از طریق اینترنت انجام شده و این پنل دارای صندوق دریافت، ارسال و … است.
این نوع از بازاریابی به دلیل وجود گوشی در دست تمام افراد در ایران بسیار رواج یافته است و هیچ محدودیتی برای شرکت‌ها ایجاد نمی‌کند. تمامی اشخاص و شرکت‌ها مانند: سوپرمارکت‌ها، خودروسازی، میوهفروشی، بانک‌ها، مدارس، تاجرها و خیلی دیگر از شرکت‌ها بدون محدودیت می توانند یک پنل داشته باشند و برای تبلیغات و بازاریابی پیامکی درخواست دهند.
مزایای بازاریابی پیامکی
- یکی از ویژگی‌های مهم در ارسال پیامک انبوه جداسازی و تفکیک مشتریان از نظر جنس، شغل و حتی کدپستی، استان و پیش شماره‌هاست تا به هر شخص که مشتری بازار هدف است، به راحتی پیامک تبلیغاتی ارسال کرد.
- اگر می‌خواهید در روش بازاریابی پیامکی محصولات خود را به مشتریان ارائه دهید باید نکاتی را رعایت کنید که شخص مورد نظر با دیدن پیامک جذب کارتان شود و حتی این پیامک را به دیگران نیز ارسال کند. برای انجام این کار چند مرحله را باید رعایت کنید:
متنی مختصر، مفید و پاسخگوی نیاز مشتری را ارسال کنید. سعی کنید متن طولانی نباشد و زیر 100 کاراکتر انتخاب شود. در صورت توضیحات بیشتر لینکی در انتهای متن بنویسید تا شخص در صورت نیاز به سایت رجوع کند.
سعی کنید لینک سایت اصلی یا لینک کوتاه شده آدرس مورد نظر خود را در پیامک قرار دهید، تا طول کاراکتر لینک بیش از حد نباشد. در ارتباط با کوتاه کردن لینک می‌توانید به مقاله کوتاه کننده لینک چیست و چگونه در پیامک از آن استفاده کنیم نگاهی بیندازید.
طبق نتایج بدست آمده بهترین زمان برای ارسال پیامک ساعات اداری است که باید رعایت گردد و در غیر این صورت، به خصوص صبح زود یا دیروقت نوعی مزاحمت تلقی می‌شود.
بازاریابی B2B و B2C
بازاریابی بیزنس به بیزنس یا به اختصار B2B نامیده می‌شود و با بازاریابی از طریق مشتریان فردی B2C فرق دارد.
تفاوتی که این دو نوع بازاریابی دارند، بخاطر این است که خرید مشتری با شرکت متفاوت است و هر یک قوانین خود را دارند. برای خریداران تجاری، خرید محصول بسیار با اهمیت‌تر از نفر یا شخص است. همچنین، خریداران تجاری به پشتیبانی و سرویس‌های پس از فروش وابسته هستند و هزینه‌ای که برای خرید می‌کنند بسیار بالا است که می‌تواند برای آنها ضرر به همراه داشته باشد. در صورتی که یک مشتری ساده می‌تواند با هزینه اندک به محصولاتی برسد که خیلی نیاز اساسی‌اش نباشد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در ارتباط با بازاریابی B2B یا صنعتی می‌توانید مقاله “بازاریابی صنعتی یا بازاریابی B2B چیست؟” و در ارتباط با بازاریابی B2C مقاله “بازاریابی مصرفی یا B2C چیست و چگونه از آن بهترین استفاده را بکنیم؟” را مطالعه کنید.
بازاریابی الگوریتمی
اگر به دنبال بهینه سازی هستید، باید از الگوریتم‌های محاسباتی قوی در کار بازاریابی استفاده کنید که با استفاده از نرم افزار انجام می شود.
بازاریابی رسانه‌های اجتماعی
یکی از روش‌های دیجیتال مارکتینگ، بازاریابی با رسانه‌های اجتماعی یا همان social media است که به اختصار SMM نامیده می‌شود. این روش به دلیل وجود شبکه‌های اجتماعی متنوع همچون تلگرام، اینستاگرام و … پررونق‌تر شده و در واقع برای فروش کالا و خدمات بسیار مفید است.
یکی دیگر از ویژگی‌های رسانه‌های اجتماعی این است که با ایجاد گروه‌های چند نفره می‌توانید با یکدیگر در مورد محصول و برند صحبت کرده و تعامل داشته باشید که این خود برای جذب مشتری به صورت آنلاین استفاده می‌شود. رسانه‌های اجتماعی و انتشار محتوا یمفید و کاربردی برای جذب مشتریان بسیار کارآمد است و امروزه اکثر شرکت‌ها به این نوع بازاریابی گرایش بسیار زیادی پیدا کرده‌اند، چرا که نتیجه آن مطلوب و قابل‌قبول است.
البته آنچه در بازاریابی رسانه‌های اجتماعی مهم است، شناخت ماهیت این شبکه‌ها است. مثلاً فیس بوک، توییتر و … که هر کدام نوع خاصی از محتوا را برای نمایش در اپلیکیشن خود ایجاد کرده‌اند. شما به عنوان صاحب محصول با شناخت آن می‌توانید بهترین و موثرترین شبکه را انتخاب کنید.
بازاریابی ورزشی
این نوع از بازاریابی برای تبلیغ کالاها و تیم‌های ورزشی بیشتر استفاده می‌شود. بیشتر عناصری که در بازاریابی ورزشی تبلیغ می شود می‌توانند برندهای مشهوری نیز باشند.
بازاریابی خیابانی
بازاریابی برای عموم در خیابان‌ها که فقط روی جذب مشتری و تبلیغ محصولات تمرکز دارند، بازاریابی خیابانی است. از بهترین نمونه‌های ملموس بازاریابی خیابانی می‌توان به روشی اشاره کرد که در حال حاضر آنلاین و تپسی برای جذب راننده استفاده می‌کنند.
بازاریابی تلفنی
به دلیل افزایش استفاده روزافزون از شبکه‌های اجتماعی و رونق بازاریابی پیامکی، تبلیغات تلفنی امروزه کمرنگ شده و به نوعی اثربخشی خود را از دست داده است. البته اگر همچنان مصر به استفاده از این روش هستید،برای اثربخش بودنش باید چند کار را درست انجام دهید:
- نباید در هنگام بازاریابی تلفنی یکنواخت حرف بزنید، چون لحن صحبت کردن بسیار موثر است. اگر طرف مقابل احساس کند که شما یکنواخت حرف می‌زنید، اصلاٌ به حرف شما گوش نداده و احساس خواهد کرد صدمین نفر است که با آن تماس گرفتید، در نتیجه بی‌انگیزه شده و گوشی را قطع خواهد کرد.
- در بازاریابی تلفنی باید ایده داشته باشید تا بدانید که چگونه مشتری را به صحبت خود جذب کنید.
- زمان مناسب برای تماس نقش حیاتی دارد، در مجموعه‌های مدل B2B که شرکت به عنوان مشتری شناخته می‌شود، بهترین ساعت برای تماس تلفنی طبق تحقیقات، ساعت اداری و بین 9.30 تا 11.30 صبح است.
- سعی کنید در هنگام تماس تلفنی از طرف مقابل بخواهید که حواسش را معطوف به تماس شما کند و مشغول کار دیگری نباشد که این به هنر تماس گیرنده برمی‌گردد تا بتواند مشتری را پای صحبت نگه دارد.
- سعی کنید در هنگام بازاریابی تلفنی لینک را مختصر و مفید به مشتری بدهید و از توضیحات اضافی بپرهیزید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در ارتباط با بازاریابی تلفنی می توانید مقاله “بازاریابی تلفنی چیست و چگونه در آن موفق شویم؟” را مطالعه کنید.
بازاریابی ویدئویی
با استفاده از تبلیغات ویدئویی و تهیه تیزرهای جذابی که باید در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و یوتیوب منتشر کنید، می‌توانید مشتریان بیشتر و بیشتری داشته باشید. این روش که امروزه حسابی مشهور شده و برندهای بزرگ نیز از آن استقبال کردند، علاوه‌بر فروش به درآمد مستقیم نیز می‌رسد، در واقع شما از انتشار ویدئو در یوتیوب می‌تواند علاوه‌بر جذب مشتری به درآمد مشتقیم نیز برسید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در ارتباط با بازاریابی ویدیوئی می توانید مقاله “چرا و چگونه از بازاریابی ویدئویی استفاده کنیم؟” را بخوانید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله سعی کردیم تا مفید و مختصر توضیح بدهید که بازاریابی چیست و در طول سال‌های گذشته این مفهوم چه تغییراتی داشته است. آنچه در تعریف بازاریابی مشخص شد این بود که محصول تولید و به مشتری عرضه می‌شود ولی در بین این سال‌ها تعاریف جدید بازاریابیبه مفاهیم دیگری از جمله ایده، خلاقیت، پیشنهاد و جلب رضایت مشتریان که باید جدی گرفته شود نیز پرداختند.
در قسمت دوم مقاله به انواع روش‌های بازاریابی اشاره شد و تا آنجا که امکان داشت توضیحات مفیدی را ذکر کردیم که اشخاص و شرکت‌ها بنا به نیاز و با صرف وقت و هزینه دلخواه خود می‌توانند این روش‌ها برای فروش محصولات خود استفاده کنند.
با پیشرفت تکنولوژی و وجود اینترنت استفاده از بازاریابی اینترنتی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش شده است و اغلب شرکت‌ها از این روش استفاده می‌کنند. البته هرچه جلوتر برویم، شما هم به عنوان صاحب محصول می‌توانید در زمینه ترویج و فروش محصولاتتان روش‌های جدیدی نیز ابداع کنید که کارآمدتر و بهتر از روش‌های بالا باشد، به زبان ساده هر شرکتی بلاخره بنا به برنامه‌های بلند مدت و کوتاه مدت خود استراتژی بازاریابی و تبلیغات خاص خودش را داشته باشد.
در پایان از تمامی عزیزانی که این مقاله را مطالعه کردند، خواهشمندیم در صورتی که نقد و نظری دارند آن را در نظرات به اشتراک بگذارند.
هادی عظیمی
سلام ممنون بابت توضیحات خوبتون
حامد
بسیار عالی بود.