ارتباطات دیجیتال و تبادل داده‌ها به بخش جدایی‌ناپذیر کسب‌وکارها تبدیل شده است و وب‌سرویس‌ها نقش کلیدی در تسهیل این فرآیندها ایفا می‌کنند. یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین انواع وب‌سرویس‌ها، وب‌سرویس REST است. اما وب‌سرویس REST چیست و چگونه با سایر تکنولوژی‌ها مانند SOAP تفاوت دارد؟ REST (Representational State Transfer) یک سبک معماری است که برای طراحی سرویس‌های وب با استفاده از پروتکل HTTP و فرمت‌های سبک مثل JSON یا XML توسعه یافته است. در این مقاله به بررسی عمیق مفهوم REST، اصول آن، کاربردها، مزایا و محدودیت‌های آن می‌پردازیم. همچنین، تفاوت‌های بین REST و RESTful را بررسی کرده و مثالی از پیاده‌سازی آن در یک وب‌سرویس را ارائه خواهیم داد.
تعریف وب سرویس REST
REST مخفف عبارت Representational State Transfer است که یک سبک معماری برای طراحی شبکه‌های توزیع‌شده محسوب می‌شود. این مفهوم توسط Roy Fielding در سال 2000 معرفی شد و به سرعت به عنوان یکی از استانداردهای اصلی برای طراحی وب‌سرویس‌ها مورد استفاده قرار گرفت. وب سرویس REST از پروتکل HTTP برای انتقال داده‌ها استفاده می‌کند و به دلیل سادگی و انعطاف‌پذیری، محبوبیت زیادی در بین توسعه‌دهندگان پیدا کرده است.
سازوکار وب سرویس REST
اصول پایه‌ای REST
برای درک بهتر مفهوم REST، باید با اصول پایه‌ای آن آشنا شویم:
- Client-Server Architecture: جداسازی کلاینت و سرور به عنوان دو موجودیت مستقل که از طریق رابط‌های استاندارد با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.
- Statelessness: هر درخواست از سمت کلاینت باید حاوی تمام اطلاعات لازم برای پردازش باشد و سرور نباید وضعیت کلاینت را ذخیره کند.
- Cacheability: پاسخ‌های سرور باید قابلیت کش شدن داشته باشند تا عملکرد سیستم بهبود یابد.
- Uniform Interface: استفاده از یک رابط یکسان برای تعامل بین کلاینت و سرور که شامل شناسایی منابع، دستکاری منابع از طریق نمایش‌ها و پیام‌های خودتوصیفی است.
- Layered System: سیستم‌های لایه‌ای که امکان افزودن لایه‌های اضافی مانند پروکسی یا فایروال را فراهم می‌کنند.
این اصول باعث می‌شوند که وب سرویس REST ساده، مقیاس‌پذیر و قابل اعتماد باشد.
وب سرویس REST چه کاربردهایی دارد؟
حال باید بررسی کنیم که معمولاً در چه موقعیت‌هایی از وب سرویس REST استفاده می‌شود:
1. وب سرویس‌های پیامکی
یکی از مهم‌ترین کاربردهای وب سرویس REST در حوزۀ وب سرویس پیامکی است. بسیاری از سامانه‌های ارسال SMS انبوه از این تکنولوژی برای ارائۀ خدمات خود استفاده می‌کنند. برنامه‌نویس‌ها می‌توانند با استفاده از نمونه کدهای وب سرویس REST در پروژه‌های خود، وب‌سایت را به پنل پیامکی متصل کنند.
2. توسعۀ اپلیکیشن‌ها
REST API به طور گسترده در توسعه اپلیکیشن‌های وب و موبایل استفاده می‌شود. این APIها امکان ارتباط بین بخش‌های مختلف یک سیستم، یا ارتباط بین سیستم‌های مختلف را فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، یک اپلیکیشن موبایل می‌تواند از REST API برای دریافت داده‌ها از سرور و نمایش آن‌ها به کاربر استفاده کند.
3. اینترنت اشیا (IoT)
در فناوری اینترنت اشیا از REST API برای ارسال و دریافت داده‌ها از سرور استفاده می‌شود.
4. یکپارچه‌سازی سیستم‌ها
سازمان‌ها از REST برای یکپارچه‌سازی سیستم‌های داخلی و خارجی خود استفاده می‌کنند.
5. خدمات ابری
ارائه‌دهندگان خدمات ابری مانند AWS و Google Cloud از REST API برای مدیریت سیستم‌های ابری استفاده می‌کنند.
کاربردهای وب سرویس REST
مزایا و معایب وب‌سرویس REST
با وجود این‌که استفاده از REST در پروژه‌های مختلف بسیار رایج است و با توجه به استفاده از فرمت‌های داده‌ای مانند JSON و به کارگیری HTTP، به سادگی در پیاده‌سازی شهرت دارد، مزایا و معایبی دارد که باید مورد توجه قرار بگیرند. برخی از مهم‌ترین مزایا و معایب وب سرویس REST عبارت‌اند از:
| مزایا | معایب و محدودیت‌ها |
| مقیاس‌پذیری بالا | امنیت پایین‌تر نسبت به SOAP و نیاز به لایه‌های امنیتی اضافی مانند HTTPS |
| انعطاف‌پذیری و سازگاری با زبان‌های برنامه‌نویسی | عدم پشتیبانی از عملیات پیچیده |
| سرعت بالا به دلیل استفاده از پروتکل HTTP و فرمت‌های سبک مانند JSON | نبود استانداردهای سختگیرانه و احتمال ناسازگاری در پیاده‌سازی |
| پشتیبانی گسترده توسط اکثر فریم‌ورک‌ها | محدودیت در انتقال داده‌های باینری |
REST و RESTful چه تفاوتی دارند؟
REST یک معماری نرم‌افزاری است که اصولی خاص را برای طراحی سرویس‌های وب و تعامل میان سیستم‌ها و سرویس‌ها تعریف می‌کند. این معماری یک چارچوب کلی‌ست که به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا سرویس‌های مقیاس‌پذیر و ساده‌ای بسازند. REST خود به تنهایی یک مفهوم تئوری است، اما زمانی که این اصول در یک سیستم عملی پیاده‌سازی می‌شوند، آن سیستم به عنوان یک سیستم "RESTful" شناخته می‌شود.
در واقع، RESTful به پیاده‌سازی‌هایی اشاره دارد که دقیقاً از اصول تعریف‌شده توسط REST پیروی می‌کنند. به عبارت دیگر، RESTful یک اجرای عملی از REST است. تمام سرویس‌های RESTful باید قوانین و اصول معماری REST را رعایت کنند، اما همۀ سرویس‌های REST به معنای واقعی RESTful نیستند، زیرا ممکن است برخی از اصول REST به‌طور کامل پیاده‌سازی نشوند.
مقایسه REST و RESTful
تفاوت‌های کلیدی بین REST و RESTful به شرح زیر هستند:
| ویژگی | REST | RESTful |
| تعریف | یک معماری نظری و مجموعه‌ای از اصول طراحی سرویس‌های وب | پیاده‌سازی عملی از اصول REST در سیستم‌های مختلف |
| تمرکز | بر روی اصول کلی و قواعد معماری | بر روی پیاده‌سازی دقیق این اصول در سیستم‌ها و APIها |
| پیاده‌سازی | REST نمی‌تواند خود را پیاده‌سازی کند و تنها یک الگوی طراحی است | RESTful APIها، کدها و سیستم‌هایی هستند که به صورت دقیق از اصول REST پیروی می‌کنند |
| وضعیت | ممکن است یک سرویس REST از تمامی اصول پیروی نکند | تمامی سرویس‌های RESTful به اصول REST پایبند هستند |
| مثال | یک سرویس وب که از پروتکل HTTP استفاده می‌کند، اما ممکن است برخی اصول REST را نقض کند | یک API که از متدهای HTTP مانند GET، POST، PUT و DELETE استفاده کرده و قوانین REST را به‌طور کامل پیاده‌سازی می‌کند |
وب سرویس REST و وب سرویس SOAP چه تفاوتی دارند؟
SOAP و REST دو پروتکل معروف در دنیای وب سرویس‌ها هستند که هرکدام ویژگی‌ها، مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. هرچند هر دو به‌عنوان روش‌هایی برای برقراری ارتباطات میان سیستم‌ها و اپلیکیشن‌ها عمل می‌کنند، تفاوت‌های عمده‌ای از نظر ساختار، پیچیدگی، امنیت و سرعت دارند که بر انتخاب یکی از این دو در پروژه‌ها تأثیر می‌گذارد.
در صورتی که به دنبال کسب اطلاعات بیشتری دربارۀ وب سرویس SOAP و کاربردها و ویژگی‌های آن در وب سرویس ارسال پیامک هستید، سری به مقالۀ وب سرویس SOAP چیست بزنید.
در جدول زیر، به مقایسۀ وب سرویس REST و وب سرویس SOAP می‌پردازیم:
| ویژگی | SOAP | REST |
| فرمت داده‌ها | XML | JSON (و گاهی XML) |
| ساختار پیام‌ها | پیچیده (با Envelope, Header, Body) | ساده و انعطاف‌پذیر |
| زبان توصیف وب سرویس | نیاز به WSDL دارد | نیازی به WSDL ندارد |
| روش‌های HTTP | معمولاً فقط POST | GET، POST، PUT، DELETE |
| حالت (Statefulness) | می‌تواند Stateful باشد | معمولاً Stateless است |
| امنیت | پشتیبانی از WS-Security | استفاده از HTTPS و OAuth |
| سرعت و عملکرد | کندتر (به دلیل XML) | سریع‌تر (به دلیل JSON) |
| یادگیری و پیاده‌سازی | پیچیده‌تر، نیاز به WSDL و XML Schema | ساده‌تر و سریع‌تر برای یادگیری |
| انعطاف‌پذیری | کمتر به دلیل وابستگی به WSDL | انعطاف‌پذیرتر و تغییرات آسان‌تر |
| کاربردهای رایج | سیستم‌های بانکی، مالی، سلامت، پیامک انبوه | اپلیکیشن‌های موبایل، وب‌سرویس‌های عمومی |
| پشتیبانی از تراکنش‌ها | پشتیبانی از تراکنش‌های پیچیده | معمولاً برای تراکنش‌های ساده‌تر |
| پشتیبانی از پیام‌های ناهمزمان | دارد | نیاز به فناوری‌های مکمل مانند WebSockets |
| حجم داده‌ها | بیشتر به دلیل استفاده از XML | کمتر به دلیل استفاده از JSON |
وب سرویس SOAP را انتخاب کنیم یا وب سرویس REST؟
انتخاب بین SOAP و REST بستگی به نیازهای پروژه دارد.
حتما بخوانید: فروشگاهتان را با یک پیامک بچرخانید!
به‌طور کلی، SOAP برای سیستم‌های پیچیده، سیستم‌های نیازمند امنیت بالا و تراکنش‌های پیچیده مانند سیستم‌های مالی و بانکی مناسب‌تر است.
در حالی که REST برای سیستم‌هایی که نیاز به سادگی، سرعت و انعطاف‌پذیری دارند، مانند برنامه‌های موبایل یا وب‌سرویس‌های عمومی، بهترین گزینه است.
در نهایت، تصمیم‌گیری بین این دو پروتکل باید بر اساس نوع نیازهای شما، منابع موجود و پیچیدگی پروژه انجام شود. برای مثال، اگر پروژۀ شما نیاز به ارسال پیامک انبوه دارد، استفاده از RESTful API برای ارتباط با پنل‌های پیامکی بسیار مفید خواهد بود، زیرا این سرویس‌ها به راحتی و با سرعت بیشتری قابل پیاده‌سازی و مدیریت هستند.
چگونه از وب سرویس REST برای ارسال پیامک استفاده کنیم؟
برای استفاده از وب سرویس REST برای ارسال پیامک از طریق پنل اس ام اس ملی پیامک، می‌توانید از نمونه کدهای موجود در کنسول ملی پیامک استفاده کنید و با کپی و جای‌گذاری کدها در پروژه‌های خود، وب‌سایت خود را به پنل پیامکی متصل کنید. برای این کار، وارد کنسول ملی پیامک شوید. قطعه کدهای موجود در کنسول، RESTful هستند و برای استفاده در 5 زبان برنامه‌نویسی asp , php, python, java, node.js مناسب‌اند. (منبع: کنسول برنامه‌نویسان ملی پیامک)
فراموش نکنید که برای استفاده از کنسول ملی پیامک، نیاز به خرید پنل پیامکی دارید.
فضای کنسول ملی پیامک به همراه یک نمونه کد RESTful برای استفاده از وب سرویس پیامکی
اگر شما هم به عنوان یک برنامه‌نویس قصد استفاده از پنل پیامکی برای برخی تبلیغات و اطلاع‌رسانی دارید، می‌توانید از پنل اس ام اس برنامه نویسی استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
انتخاب بین وب سرویس REST و SOAP به نیازهای پروژه و اهداف شما بستگی دارد. اگر به دنبال سادگی، سرعت و انعطاف‌پذیری هستید، REST گزینه‌ای ایده‌آل است. به ویژه در حوزه‌هایی مانند وب سرویس‌های پیامکی، RESTful API به دلیل استفاده از پروتکل HTTP و فرمت‌های سبک مانند JSON، بسیار محبوب و کارآمد است. به علاوه، برای ارسال پیامک انبوه و استفاده از وب سرویس پیامکی، RESTful API بهترین گزینه است و به شما امکان می‌دهد با سرعت بالا و سادگی، سیستم‌های خود را به پنل‌های پیامکی متصل کنید. اگر شما هم به دنبال خرید پنل پیامکی و استفاده از وب سرویس RESTful هستید، می‌توانید از نمونه کدهای موجود در کنسول ملی پیامک استفاده کنید. این کدها برای زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف مانند PHP، Python، Java، Node.js و ASP در دسترس هستند و به شما کمک می‌کنند تا در کمترین زمان، سیستم‌های خود را به پنل پیامکی متصل کنید.
در صورت نیاز به دریافت مشاوره از کارشناسان فنی ملی پیامک، با شمارۀ 02163404 داخلی 1 و سپس داخلی 3 تماس بگیرید.
سوالات متداول
