منابع انسانی (Human Resources) یکی از مهم‌ترین سرمایه‌ها و دارایی‌های هر سازمانی به حساب می‌آیند به همین دلیل ضروری است تا سازمان‌ها برای رسیدن به اهداف و اجرای استراتژی‌های خودشان این سرمایه‌های ارزشمند را مدیریت کنند. واحد مدیریت منابع انسانی (Human resource management) در هر سازمانی این وظیفه حساس و مهم را برعهده دارد. در حقیقت این واحد می‌تواند با مدیریت حرفه‌ای خودش موجب موفقیت سازمان شود؛ به‌گونه‌ای که هم کارفرما و هم کارمندان از این موضوع سود ببرند. از همین رو در این مقاله ما سعی داریم مدیریت منابع انسانی، وظایف و اهداف مدیریت منابع انسانی را به شما معرفی کنیم، اما در ابتدا بهتر است با مفهوم منابع انسانی بیشتر آشنا شویم.
منابع انسانی چیست؟
در هر سازمان علاوه‌بر منابع مالی و منابع فیزیکی، منابع انسانی هم وجود دارد. منابع انسانی به تمام افرادی که در سطوح مختلف یک سازمان کار می‌کنند تا محصولات یا خدمات آن سازمان را آماده و تولید کنند اشاره دارد. این اصطلاح برای اولین بار در دهه ۱۹۶۰ میلادی مطرح شد و ازآنجایی‌که به ارزش روابط کار و موضوعاتی مانند انگیزه، رفتار سازمانی و ارزیابی عملکرد می‌پرداخت توجه زیادی را به خودش جلب کرد.
از نگاه ویلیام تریسی منابع انسانی افرادی هستند که در یک سازمان کار می‌کنند و آن را به حرکت درمی‌آورند.
مدیریت منابع انسانی چیست؟
همان‌طور که در ابتدای مطلب گفتیم واحد مدیریت منابع انسانی یکی از واحدهایی است که نقش بسیار مهمی در سازمان‌ها دارد. البته این را نیز در نظر داشته باشید که بسیاری از سازمان‌های کوچک و متوسط واحدی به نام مدیریت منابع انسانی ندارند اما وظایف آن بر عهده یکی از مدیران شرکت است.
به زبان ساده منظور از مدیریت منابع انسانی مدیریت کارکنان یک سازمان است. در حقیقت مدیریت منابع انسانی روی اقداماتی متمرکز است که بر شیوه رفتار، طرز تفکر و عملکرد کارکنان سازمان تأثیر می‌گذارد. مدیریت منابع انسانی کلیه فعالیت‌هایی است که در زمینه ارزیابی عملکرد کارکنان، استخدام و جذب افراد، آموزش و توانمندسازی کارکنان، تشویق و دادان پاداش، انگیزه‌بخشی، ایجاد رابطه دوستانه با کارکنان، ایجاد محیطی صمیمی و به دور از هرگونه آشفتگی و نگرانی برای کارکنان انجام می‌شود. به‌گونه‌ای که منجر به افزایش میزان بازدهی و اثربخشی کارکنان در راستای اهداف استراتژیک سازمان شود.
تاریخچه مدیریت منابع انسانی
پیشینه مدیریت منابع انسانی به اوایل قرن بیستم برمی‌گردد و ازآنجایی‌که قدمت چندانی ندارد هنوز برای ارائه نظریه‌ها و انجام اقدامات مدیریتی جدید و ایجاد تغییرات فرصت وجود دارد. اصطلاح منابع نیروی انسانی برای اولین بار توسط شخصی به نام بیک در سال 1966 مطرح شد و بعد از آن شخصی به نام آرمسترانگ در سال ۱۹۷۷ به اهمیت نیروی انسانی پی برد. بعد از مطرح‌شدن نظریه‌های مدیریت علمی صاحبان کسب‌وکارها برای اینکه بهره‌وری و سودآوری شرکت‌ها و سازمان‌های خود را افزایش دهند تلاش کردند تا رضایت کارکنانشان را جلب کنند. از طرفی انقلاب صنعتی نیز تغییرات بزرگی را در صنعت کار به وجود آورد و باعث شد تا سن کار به کودکان نیز کاهش پیدا کند و شرایط بسیاری از نیروهای باتجربه و نیازمند کار نادیده گرفته شود. این موقعیت به وجود آمده باعث شد تا مدیران سازمان‌ها به این نتیجه برسند که استخدام نیروهای جدید و بی‌تجربه برای سازمان‌ها هزینه بالایی داشته و مانع آن‌ها برای انجام وظایف مهم‌تر می‌شود درنتیجه تصمیم گرفتند تا کارکنان خود را آموزش دهند و برای آن‌ها پاداش در نظر بگیرند تا ارزش کارشان را نشان دهند و آن‌ها را برای کار کردن بلندمدت در سازمان ترغیب و تشویق کنند.
چرا مدیریت منابع انسانی مهم است؟
معمولاً در کسب‌وکارهای کوچک اهمیت نیروی انسانی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد و بسیاری از صاحبان کسب‌وکار زمانی به فکر مدیریت منابع انسانی می‌افتند که با کارمندان خود به مشکل رسیده باشند. البته دلیل دیگر آن هم این است که صاحبان کسب‌وکار فکر می‌کنند خودشان می‌توانند کارمندان را مدیریت کنند و تا حدودی درست فکر می‌کنند اما زمانی که تعداد کارکنان شرکت افزایش پیدا می‌کند دیگر نمی‌توان به راحتی اوضاع را کنترل و مدیریت کرد.
مدیریت منابع انسانی علاوه‌بر جذب و استخدام نیرو، اخراج، بررسی و پرداخت حقوق نقش بسزایی در روابط انسانی، تعاملات کاری و ایجاد فرهنگ سازمانی مثبت دارد که نتیجه آن تعامل بهتر و خلاقیت بیشتر در کارکنان است. فراموش نکنید کارمندان شما با ارزش‌ترین دارایی و سرمایه‌تان هستند پس برای پیشبرد اهداف سازمان خود اهمیت مدیریت منابع انسانی را نادیده نگیرید.
تا این بخش از مطلب با مفهوم منابع انسانی، مدیریت منابع انسانی و اهمیت آن در موفقیت سازمان‌ها آشنا شدیم حالا وقت آن سیده که به سراغ وظایف مدیریت منابع انسانی برویم.
وظایف مدیریت منابع انسانی چیست؟
طبیعی است که برای بهبود مدیریت منابع انسانی باید ابتدا با وظایف آن آشنا بود به همین منظور در ادامه مطلب به بررسی وظایف مدیر منابع انسانی می‌پردازیم.
استخدام
یکی از مهم‌ترین وظایف مدیریت منابع انسانی استخدام کارکنان شایسته است. در واقع مدیران واحد مدیریت منابع انسانی با این قدم، کار خود را شروع می‌کنند. این واحد وظیفه دارد ظرفیت‌های خالی را شناسایی کرده و با برنامه‌ریزی برای جایگاه شغلی موردنیاز در زمان درست اقدام به استخدام کند. همچنین این واحد موظف است واسطه بین کارفرما و متقاضیان کار باشد و قبل اینکه فرد را استخدام کند او را از قوانین و سیاست‌های شرکت و شرایط قرارداد، آگاه سازد.
آموزش منابع انسانی
با استخدام نیروی کار مناسب برای شغل موردنظر کار تمام نمی‌شود. ازآنجایی‌که شرکت‌های مختلف کارهای خود را به صورت متفاوتی انجام می‌دهند ضروری است کارمندان جدید برای آشنایی با الگوی کاری سازمان آموزش ببینند. واحد مدیریت منابع انسانی موظف است در برنامه آموزشی کارمندان جدید سازمان مشارکت داشته باشد. آموزش کارمندان باعث انگیزه دادن و حفظ آن‌ها می‌شود بهتر است برای آموزش مؤثر کارمندان جدید و هماهنگ شدن آن‌ها با شیوه انجام کارها این آموزش در زمان کار به آن‌ها ارائه شود.
ارزیابی عملکرد کارکنان
پس از اینکه آموزش کارمندان جدید شرکت تمام شد واحد مدیریت منابع انسانی نقش ویژه‌ای در نظارت و ارزیابی عملکرد کارمندان خواهد داشت. در حقیقت مدیر منابع انسانی موظف است که به‌طور منظم عملکرد کارکنان سازمان را مورد ارزیابی قرار دهد. این کار نه‌تنها به شرکت در رسیدن به اهدافش کمک می‌کند بلکه به کارمندان شرکت نیز کمک می‌کند تا خود را ارزیابی کنند و ببینند آیا در حد انتظارات سازمان کار کرده‌اند یا خیر؛ بنابراین برای بهبود عملکردشان سعی می‌کنند بهتر کار کنند. از طرفی واحد مدیریت منابع انسانی باید به صورت جداگانه با کارمند ارتباط برقرار کند و بازخورد یا پیشنهادی در مورد بهبود عملکردشان به آن‌ها ارائه دهد. این پیشنهاد می‌تواند پاداش یا جریمه باشد. در نظر داشته باشید که استفاده از «پاداش» به کارمندان انگیزه می‌دهد و درنتیجه باعث بهره‌وری و تعهد بیشتر آن‌ها می‌شود.
ایجاد محیطی سالم
یکی دیگر از وظایف مهم تیم مدیریت منابع انسانی ایجاد محیط کاری سالم، امن و لذت‌بخش است تا کارمندان بتوانند به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. عملکرد هر کارمندی به میزان قابل‌توجهی به محیط و فضایی که در آن کار می‌کند بستگی دارد؛ بنابراین جو محیط کاری باید به بهترین شکل ممکن باشد. تیم مدیریت منابع انسانی وظیفه دارد تمامی عوامل استرس‌زایی که مانع از عملکرد خوب کارمندان سازمان می‌شود را حذف کند.
در یک محیط کاری مناسب کارمندان به راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و نظرات خود را بدون هیچ نگرانی بیان می‌کنند. تیم مدیریت منابع انسانی باید با کارمندان روابط صمیمی داشته باشد و با همه کارمندان به صورت کاملاً برابر رفتار کند. این کار موجب افزایش تعهد و رضایت کارمندان شرکت می‌شود.
ارتباط با کارمندان
واحد مدیریت منابع انسانی با انسان‌ها و کارکنان سروکار دارد بنابراین افرادی که در این واحد مشغول به کار هستند لازم است از مهارت‌های ارتباطی و بین فردی بالایی برخوردار باشند. تیم منابع انسانی باید تمام کارکنان سازمان را بشناسد. این واحد باید اعتماد کارکنان را به دست آورد و علاوه بر داشتن تخصص کافی، مدافع حقوق کارمندان هم باشد. یک مدیر منابع انسانی موفق باید به شدت فعال باشد و رابطه خوبی با کارکنان سازمان داشته باشد. کارکنان شرکت یا سازمان باید با مدیر واحد منابع انسانی به قدری راحت و صمیمی باشند که بدون هیچ نگرانی مشکلاتشان را با او در میان بگذارند.
حتما بخوانید: بهترین نصیحتی که درباره بازاریابی پیامکی خواهید شنید
حل اختلافات کارمندان
اختلاف‌نظر در محیطی که بیش از یک نفر وجود داشته باشد امری طبیعی است. زمانی که در یک شرکت بین دو یا چند کارمند یا بین کارمند و مدیر شرکت اختلافی به وجود آید این مدیر منابع انسانی است که وظیفه مداخله و حل‌وفصل اختلافات به وجود آمده را دارد. مدیر منابع انسانی در مرحله اول باید به درستی به صحبت‌های دو طرف بدون هیچ تبعیضی گوش دهد و در نهایت پس از تحقیق و بررسی زیاد اقدامات قاطعانه و درستی انجام دهد تا دیگر این اختلافات در سازمان تکرار نشود.
سازمان‌دهی
مدیر منابع انسانی مسئول سازمان‌دهی تمام کارهای شرکت است. ازجمله این کارها می‌توان به معرفی کارمندان جدید اشاره کرد، همچنین مدیر منابع انسانی موظف است تمام سیاست‌ها و قوانین سازمان را به اطلاع کارمندان جدید برساند تا در آینده دچار مشکل نشوند.
پاداش و تشویق‌ها
دادن پاداش به کارمندان باعث ایجاد انگیزه و امید در آن‌ها می‌شود. درواقع پاداش باعث می‌شود تا کارمندان سازمان وظایف خود را بهتر و اصولی‌تر از قبل انجام دهند. به کمک پاداش‌ها و تشویق‌ها می‌توان یک فضای رقابتی سالم بین کارمندان سازمان به منظور رسیدن به اهداف شرکت ایجاد کرد؛ بنابراین کاملاً ضروری است که مدیر واحد منابع انسانی برای پاداش و تشویق کارمندان شرکت برنامه‌ای مشخص و دقیق داشته باشد.
دانش حقوقی کافی
یک مدیر منابع انسانی موفق لازم است با قوانین کار آشنا باشد و از آن پیروی کند. واحد مدیریت منابع انسانی باید همیشه در زمان تنظیم سیاست‌های جدید یا تنظیم قراردادها، قانون را در نظر بگیرد و مواظب باشد تا سیاست‌های شرکت با قوانین کار، قوانین مالیاتی، ساعات کار مجاز و حداقل دستمزد، مغایرت نداشته باشد.
مدیریت حقوق و دستمزد
یکی دیگر از مهم‌ترین وظایف مدیر منابع انسانی مدیریت حقوق و دستمزدها است. یک مدیر منابع انسانی موفق علاوه بر محاسبه دقیق و درست دستمزدها باید توجه ویژه‌ای به زمان پرداخت آن نیز داشته باشد. همچنین در زمانی که کارمندان به هر دلیلی از شرکت خارج می‌شوند باید به تسویه‌حساب‌های لازم توجه داشته باشد.
جایگاه امروزی مدیریت منابع انسانی
امروزه نقش مدیران واحد مدیریت منابع انسانی به اندازه سایر مدیریت‌های سازمان و شاید هم بیشتر اهمیت پیدا کرده است. مدیر منابع انسانی وظایف و مسئولیت‌های مهمی بر عهده دارد و روزبه‌روز نقش و اهمیت آن در سازمان‌ها پررنگ‌تر می‌شود. در حال حاضر بسیاری از مدیران بالای سازمان‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که بدون یک مدیر منابع انسانی خوب و حرفه‌ای نمی‌توانند به راحتی به هدف‌های سازمانی خود برسند. در نظر داشته باشید که یکی از دقیق‌ترین، ظریف‌ترین و پیچیده‌ترین نوع مدیریت‌ها، مدیریت منابع انسانی است و نیاز به سوابق علمی و عملی گسترده‌ای در زمینه‌های مديريت، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، اقتصاد و فلسفه دارند. ازآنجایی‌که منابع انسانی یکی از مهم‌ترین سرمایه‌ها و دارایی‌های هر سازمان به حساب می‌آیند و در پیشبرد اهداف و اجرای استراتژی‌های سازمان نقش ویژه‌ای دارند اهمیت مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها نیز دو چندان شده است و یكي از شریان‌های مهم و حياتي سازمان به حساب می‌آید.
اهداف مدیریت منابع انسانی چیست؟
هدف اصلی مدیریت منابع انسانی در سازمان رهبری و هدایت نیروی انسانی در جهت دستیابی به اهداف و استراتژی‌های شرکت است. به همین دلیل است که مدیریت منابع انسانی باید جایگاه ویژه‌ای در شرکت‌ها داشته باشد. در این بخش از نوشتار اهداف اساسی مدیریت منابع انسانی در سازمان را بیان میکنیم:
- تأمین نیروی انسانی شرکت با کمترین هزینه
- آموزش و توسعه مهارت‌های کارمندان شرکت
- جذب و نگهداری کارمندان شایسته و ایجاد روابط صمیمانه و مناسب بین آن‌ها
- جلب رضایت کارمندان با تأمین نیازهای مالی و معنوی آن‌ها به گونه‌ای که بین اهداف شخصی آن‌ها و اهداف و استراتژی‌های سازمان همسویی لازم وجود داشته باشد.
سخن آخر اینکه...
در این مطلب سعی کردیم به معرفی مدیریت منابع انسانی، شرح وظایف و اهداف مدیریت منابع انسانی بپردازیم. امیدواریم این نوشته برای شما مفید واقع شده باشد. برای داشتن یک کسب‌وکار موفق علاوه‌بر جذب و استخدام کارمندان شایسته و حرفه‌ای باید آن‌ها را به‌صورت حرفه‌ای اداره کنید. در صورتی‌که واحد مدیریت منابع انسانی ضعیف عمل کند آینده و اهداف سازمان نیز به خطر خواهد افتاد، بنابراین تقویت واحد مدیریت منابع انسانی تأثیر ویژه‌ای بر موفقیت و رشد سازمان‌ها دارد و هرگز نباید نادیده گرفته شود.
حبیب الله محمدزاده
سلام
ممنون از مطلب خیلی خوبتون.
یه سوال داشتم. اگه مدت زیادی از تلفن ابری استفاده نکنیم، آیا خط واگذار میشه؟