دوستان عزیز در دنیایی که زندگی میکنیم ارتباط موثر و صحیح کلید اصلی پیشرفت شغلی، اجتماعی و شخصیتی هر یک از ماست. سوال اینجاست که اولین قدم برای ارتباط موثر چیست؟ و ما چطور باید این ارتباط صحیح را برقرار کنیم؟
همه می‌دانیم که زبان و در واقع بیان ابزاری است که خداوند در اختیار ما قرار داده تا با هم ارتباط برقرار کنیم. تقریبا همه انسانها از قدرت بیان برخوردارند و توان صحبت کردن دارند، اما آیا همه افراد قدرت این را دارند که با بکارگیری شیوه صحیح بر ذهن و قلب دیگران نفوذ داشته باشند؟. تا به حال با خود فکر کرده اید که ای کاش اینقدر کلام نافذی داشتم که به راحتی میتوانستم دیگران را متقاعد کنم و کمتر کلمه درد آور نه !!! را بشنوم؟
تاثیر کلامی بر دیگران هر چند کار ساده‌ای نیست اما غیر ممکن هم نیست. تمام سعی ما در نوشته پیش رو ارائه نکات و اصولی است که به شما کمک کند تا تأثیر مثبت و موثری بر دیگران داشته باشید.
فن بیان چیست؟
فن بیان را اینگونه می توان تعریف کرد: توانایی سخن گفتن به نحوی موثر، واضح و قدرتمند. دیل کارنگی که یکی اساتید بزرگ سخنوری و فن بیان دنیاست اینگونه عنوان میکند : " سخن گفتن چیزی بیش از بیان یک سری کلمات است."
این جمله دقیقا به این موضوع اشاره دارد که سخن گفتن در کنار رعایت یک سری از اصول و قواعد کار ساز خواهد بود. اصول و قواعدی بسیار ساده اما کلیدی که گاهی حتی بر مفهوم جمله تاثیر گذار است.
اینجاست که اهمیت فن بیان برای همه ما آشکار میشود. بعضی از افراد تصور میکنند که فن بیان فقط مخصوص سخنرانان است. همه ما دیگران را بر اساس کلامی که بر زبان می آورند و نحوه بیان آن کلمات میشناسیم و قضاوت میکنیم.
واقعیت این است که ما با فن بیان در واقع در پی یادگیری مهارتهایی هستیم که از طریق آنها منظور خود را واضح و کامل بیان کنیم تا آنچه که نیاز اصلی ماست رفع کنیم. از طریق کلام ما با رییس و همکاران خود، همسر و فرزند، رییس بانک و موسسات، دانشجویان، کارفرمایان، مشتریان و دیگر اقشار جامعه ارتباط برقرار میکنیم.
کلمات به حدی قدرتمند هستند که با استفاده از آنها حتی میتوان بر باور انسانها تاثیر گذاشت. همه جملاتی که عنوان شد به درستی اهمیت دانستن اصول فن بیان را آشکار میکند.
کاربردهای فن بیان
همانطور که گفته شد ما با بیان کردن کلمات در واقع در پی ابراز خود و رفع نیازهایمان هستیم. برای درک بهتر کاربردهای فن بیان چند مثال را مطرح خواهیم کرد:
- آیا رییس یک شرکت یا یک موسسه هستید و از شما درخواست میشود در جلسه ای مهم که تعدادی از متخصصین حضور دارند سخنرانی کنید؟
- آیا برای راه اندازی شغل جدیدتان نیاز به مبلغی وام دارید و باید رییس بانک را قانع کنید تا زودتر به پرونده شما رسیدگی کند؟
- آیا با همسر و فرزندانتان کشمکش هایی دارید که باید به آنها به درستی و بدون ایجاد سوء تفاهم رسیدگی کنید؟
- آیا کارمند موسسه ایی هستید و نیاز میبینید در مورد ارتقاء موقعیت شغلی خود با رئیستان صحبت کنید؟
- آیا مربی، استاد دانشگاه و یا معلم هستید و هر روز باید ده ها نفر را در مورد مطالبی که عنوان میکنید به درک صحیح برسانید؟
- آیا قرار است شما بعنوان نماینده شرکتتان برای بستن یک قرارداد بزرگ و رسمی در جلسه ایی حضور داشته باشید؟
- آیا یک وکیل هستید و بایستی از موکلین خود به درستی و قاطعانه دفاع کنید تا به حقوق خود دست پیدا کنند؟
- آیا نیاز است در جلسات تیمی خود همکاران خودتان را نسبت به عقاید و نظراتتان قانع کنید؟
- آیا دانشجوی ترم آخر هستید و فارغ التحصیلی شما فقط در گرو گرفتن یک نمره از استادی است که شما را رد کرده است؟
- آیا فروشگاهی را تازه در محله ایی راه اندازی کرده اید و نیاز به جذب مشتری دارید؟
به هر گوشه از زندگی خود نگاه کنید کاربرد های فن بیان را احساس خواهید کرد. در تمامی این مثل ها به وضوح دیدید که هیچ انسانی بی نیاز از خوب سخن گفتن نیست. بنابراین هیچ فرصتی را برای آموختن اصول و قواعد فن بیان از دست ندهید.
تکنیک‌های موثر در فن بیان
قبل از اینکه به یادگیری اصول و تکنیک ها بپردازیم یک نکته بسیار مهم را عنوان خواهیم کرد. در رابطه با فن بیان موثر در نظر گرفتن دو نکته اساسی ضروری است :
- شما چه ویژگیهای شخصی دارید
- کسانی که قرار است با آنها ارتباط برقرار کنید چه ویژگیهایی دارند
اگر شما ویژگیهای تأثیر گذاری نداشته باشید مرکز توجه قرار نخواهید گرفت و هیچ کس به درستی به شما گوش نخواهد داد. این جمله به این معناست که رعایت یک سری نکات اولیه و موارد ابتدایی بسیار ضروری به نظر میرسد. این موارد عبارتند از:
1. رعایت نکات بهداشتی و ظاهر آراسته؛
این مورد شاید بسیار بدیهی به نظر برسد اما در خیلی موارد انسانها آن را نادیده میگیرند. در موارد زیادی دیده شده که افرادی عنوان میکنند که مثلا ما با همکاران، دوستان، همسر و فرزندان خود رابطه نزدیک و صمیمی داریم و نیاز به آراستگی چندانی بین آنها نیست.
بعضی افراد برای نداشتن ظاهر چندان آراسته و مناسب دغدغه ها، مشکلات و یا حجم کاری خود را بهانه میکنند. بسیاری تصور میکنند برای داشتن ظاهر آراسته صرفا باید کت و شلوارهای گران قیمت و یا لباس هایی با برندهای خیلی خاص پوشید.
تمامی این باورها و بهانه ها نادرست هستند. واقعیت این است که مردم از مصاحبت با کسانیکه ظاهر مرتب و منظمی دارند بیشتر لذت میبرند و از آنها تاثیر میپذیرند.
حتما بخوانید: معرفی پلاگین اختصاصی ملی پیامک برای جوملا
2. زبان بدن؛
زبان بدن یکی از دیگر موارد مهم است که تعداد بسیار زیادی از نویسندگان در مقالات علمی خود بدان پرداخته اند و کتابهای زیادی در این مورد به چاپ رسیده است. حقیقت این است که زمانی که با شخصی سخن میگویید علاوه بر کلام شما حالت چهره و حرکات بدن شما نیز مفاهیمی را به آن شخص انتقال میدهد.
بسیاری معتقدند که زبان بدن حتی از کلمات گویا تر است. برای مثال ممکن است همسرتان از شما درخواستی داشته باشد و شما برخلاف میل باطنی آن را بپذیرید. شما به همسرتان پاسخ مثبت میدهید اما او از چهره عبوس و گرفته شما به راحتی متوجه میشود که شما با این موضوع اصلا موافق و راحت نیستید، این همان زبان بدن است.
بنابراین زمانیکه در حال معاشرت و گفتگو با افراد هستید حتما به حالت چهره و حرکات بدنتان دقت کنید. شما با زبان بدنتان به راحتی اضطراب، شادی، خشم، ناراحتی و... را عنوان خواهید کرد حتی اگر کلام دیگری بر زبانتان باشد.
3. تن صدای شما؛
زمانیکه مطلبی را عنوان میکنید به تن صدای خود توجه داشته باشید. درست است که شما باید رسا صحبت کنید اما باید بدانید که کجا تن صدای خود را بالا ببرید و کجا آرام صحبت کنید. این موضوع دقیقا به موقعیتی که در آن قرار دارید بر میگردد.
زمانیکه میخواهید توجه تمام جمع را به سمت خود معطوف کنید باید قسمتی از جملات خود را بلند ادا کنید البته به گونه ایی که باعث آزار شخص و یا اشخاص مقابلتان نشود. زمانیکه که میخواهید یک جمله را در ذهن طرف مقابل حک کنید به آرامی و شمرده در نزدیکترین فاصله ممکن به گوش شخص مقابل باید ادا کنید.
در کل باید به این مهارت دست یابید که سخنان خود را چه زمانی با اوج، چه زمانی معمولی و چه زمانی آهسته بیان کنید که دیگران به درستی به تمام سخنان شما گوش دهند. نکته ایی که اینجا مهم است بدانید این است که هیچ زمانی کل صحبت خود را با یک لحن بیان نکنید، به این معنی که از هر سه مورد لحن اوج، معمولی و آهسته استفاده کنید.
4. آگاهی کامل از مطالبی که عنوان میکنید؛
بسیاری از افراد در مورد موضوعاتی شروع به صحبت کردن میکنند که متاسفانه اطلاعات درستی از آن ندارند. این یک مسئله بسیار جدی است چرا که با انجام دادن این کار ممکن است شخص خود را در نظر دیگران بی اعتبار کند.
آگاهی کامل از موضوع باعث درک درست و نهایتا بیان درست آن موضوع خواهد شد. از طرفی داشتن اطلاعات صحیح و کافی از مواردی که عنوان میکنید به شما اعتماد به نفس بیشتری در ابراز و بیان آن خواهد داد در نتیجه اعتماد به نفس بالاتر یعنی تاثیر گذاری بیشتر بر افراد. اگر دیگران احساس کنند از طریق مصاحبت با شما به درک درستی از موضوعی خواهند رسید همیشه مشتاق شنیدن گفته های شما هستند.
نکته دیگر اینکه ما انسانها زمان و توانایی محدودی داریم و بسیار واضح است که قرار نیست همه چیز را بدانیم یا در تمامی موضوعات متخصص و توانمند باشیم. بنابراین هر کجا که در مورد موضوعی اطلاعات و آگاهی درستی ندارید با شهامت عنوان کنید. گفتن نمیدانم در مواردی بسیار ضروری تر و درست تر از دادن یک سری اطلاعات نادرست و سطحی به مخاطب است.
همانطور که اشاره شد در نظر گرفتن ویژگیهای فردی یا افرادی که میخواهیم با آنها ارتباط برقرار کنیم نیز ضروری است. مواردی که باید به آنها توجه کنید از این قرار است:
- میزان سواد و آگاهی شخص مقابل
- جنسیت
- سن
- زمانی که برای صحبت با شخص مقابل انتخاب کرده اید
- هدف شما از صحبت با او
- شغلی که شخص به آن مشغول است
- وضعیت و شرایط مالی
- موقعیت اجتماعی و خانوادگی
- ویژگیهای اخلاقی شخص
- شرایط روحی
- مجرد و یا متاهل بودن شخص
- شهر و محل زندگی و کار شخص
- مشکلاتی که ممکن است با آنها درگیر باشد
- نیازهای شخص
- آیا فرزندی دارد یا خیر
- و دیگر موارد...
راهکارهای ارتقاء مهارتهای گفتاری
1. همیشه برای موفقیت برنامه‌ریزی کنید؛
اولین مورد ضروری که از شما میخواهیم بعد از رعایت تمامی نکات قبل اجرا کنید این است که همیشه قبل از بیان یک مطلبی که برای شما بسیار مهم است خود را به گونه ایی تصور کنید که آن مطلب را به طرز صحیح و عالی عنوان کرده اید.
قبل از بیان موضوع مورد نظر آن را چندین بار در ذهن خود مرور کنید. سوالات احتمالی و واکنش هایی را که ممکن است با آنها مواجه شوید را بررسی کرده و پاسخ درست و منطقی برای آنها در نظر بگیرید. خود را تصور کنید که به راحتی و با اعتماد به نفس کافی رشته کلام را در دست دارید و همه از شنیدن سخنان شما راضی به نظر میرسند.
تصور کنید که به راحتی آنها را قانع کرده اید و همه چیز همانطور که شما پیش بینی کرده اید پایان میپذیرد. شرایط ذهنی مثبت به شما قدرت و روحیه خواهد بخشید و نفوذ کلامتان را چندین برابر خواهد کرد.
2. خوب گوش کنید؛
همیشه خوانده ایم که تفاوت شنیدن با گوش کردن مانند تفاوت شب با روز است. بسیاری از مواقع ما فقط افراد را میشنویم اما به آنها گوش نمیدهیم. همه ما زمانیکه یک فرد در حال صحبت کردن است به این فکر میکنیم که چطور جواب سوالات او را بدهیم. بنابراین به درستی حرفها، دغدغه ها، نیازها و نگرانی های او را درک نمیکنیم.
حتما بخوانید: کاربردهای پیامک برای مدرّسان خصوصی
زمانی که به صحبت های او پاسخ میدهیم ممکن است شخص مقابل به شما بگوید که اصلا او را درک نمی کنید یا او منظور دیگری داشته و برداشت شما اشتباه بوده است. بنابراین اگر به دنبال یک مصاحبت و معاشرت درست و تاثیر گذار هستید با تمام وجود فقط به حرفهای طرف مقابل گوش دهید. ب
گذارید مثالی عنوان کنیم : تفاوت یک مشاور خوب و حرفه ایی با یک مشاور غیر حرفه ایی در چیست؟. دقیقا در میزان درک آنها از مطلب. اگر شخصی که مقابلمان نشسته است را به درستی درک نکنیم هرگز نخواهیم توانست بر او تاثیرگذار باشیم چون جواب های ما برای او نا کارآمد است.
3. شاد باشید و حس شوخ طبعی داشته باشید؛
در دنیایی که ما زندگی میکنیم احساس نا امنی و خبرهای ناگوار بر زندگی ما سایه افکنده است. زمانیکه در حال صحبت با شخصی هستیم بهتر است این جو سرد و دلگیر روزانه را که همه ما بدان عادت کرده ایم بشکنیم. همیشه انسانهای شاد و بذله گو جذابتر هستند. کسانیکه لبخند میزنند در واقع قلب دیگر انسانها را تسخیر میکنند و کسانیکه فاتح قلب انسانها باشند به راحتی بر ذهن آنها تاثیر خواهند گذاشت.
با توجه به رعایت مواردی که در بخش مربوط به در نظر گرفتن ویژگیهای شخص و یا اشخاصی که میخواهیم با آنها وارد صحبت و مباحثه شویم عنوان شد. هنگام صحبت با اشخاص تا جاییکه حرمت شخص و جلسه شکسته نشود بذله گویی کنید.
توجه کنید که شوخ طبعی نباید مهار و سر رشته کلام را از دست شما خارج کند یا مطلب را منحرف کند. این کار بسیار ساده و در عین حال ظریف و سخت است. اینکه شما تشخیص دهید که کجا حال و هوای جلسه را باید تغییر دهید و جو را عوض کنید اصلا کار ساده ایی نیست.
4. مطالعه کنید و سخنان افراد موفق را انتقال دهید؛
بسیاری از افراد در دنیا هستند که همه ما آنها را بعنوان افراد موفق و بزرگی میشناسیم. سبک زندگی و سخنان این افراد بسیار الهام بخش و تاثیر گذار است. معمولا وقتی جمله ایی از 
سعدی، مولانا، استیو جابز، بیل گیتس، وارن بافت، وین دایر و ... میبینیم و یا میشنویم آن را یاد داشت میکنیم و سر لوحه زندگی خود قرار میدهیم.
بنابراین یکی از مواردی که میتوانید بر دیگران اثر گذار باشید به خاطر سپردن جملاتی متناسب با موضوع سخنانتان و در نهایت استفاده از آنها در جایی درست لا به لای صحبت هایتان است.
5. ارتباط چشمی موثر برقرار کنید؛
یکی از تکنیک‌هایی که به درستی باید آن را انجام دهید، ایجاد ارتباط چشمی موثر با مخاطب یا مخاطبین است. ارتباط چشمی بسیار ضرورت دارد اما نباید به گونه‌ای باشد که به شخص مقابل، احساس بدی را منتقل کند یا او را شرمسار کند مخصوصا زمانیکه با جنس مخالف خود در حال گفتگو هستید.
بنابراین ارتباط چشمی نباید نگاه خیره (طولانی مدت) در چشمان طرف مقابل باشد تا شخص برداشت نادرست داشته باشد. ارتباط چشمی کوتاه نیز ممکن است به شخص القاء کند شما به سخنان او چندان اهمیت نمیدهید.
بسته به اینکه مخاطب شما یک گروه و یا یک فرد است شما میتوانید نگاه کاملا مستقیم و یا گاه گاه داشته باشید. اگر شما یک آقا هستید و مخاطب شما یک خانم است بهتر است بیشتر نگاه خود را به پایین نگه دارید تا او احساس کند برای او احترام قائل هستید. نگاه کردن به مخاطب نشان دهنده اعتماد بنفس شماست. پس با بررسی بیشتر بر این اصل حتما آن را در نظر داشته باشید.
نتیجه‌گیری 
امروزه اصول سخنوری و فن بیان یکی از داغ ترین و بروز ترین مباحث دنیاست. چرا که همه انسانها به اهمیت ارتباط موثر در تمام جوانب زندگی شخصی، کاری، اجتماعی و حرفه ایی خود پی برده‌اند. تا جاییکه بسیاری از کمپانی‌های موفق در سرتاسر دنیا از مربیانی برجسته برای آموزش کارمندان خود بهره میبرند.
آنها به بقای خود در این بازار پر رقابت توجه دارند و مهارتهای تیم و کارکنان خود را هر روز در جهت رشد بیشتر و بالا بردن کیفیت خدمات خود ارتقا می‌دهند. شاید امروز چنین مطالب و عناوینی برای ما ایرانیان واجد اهمیت نباشد، اما در این بین، شرکتهایی مثل "ملی پیامک" هستند که در راستای سرمایه‌گذاری بر روی کارمندان و ارتقای مهارتهای آنان، کارگاه‌های آموزشی فن‌بیان، برگزار میکنند.
این شرکت که یکی از ارائه دهندگان پنل های اس ام اس و ترویج‌دهندگان اصول بازاریابی به روشی نوین است، با به‌روز کردن سطح آگاهی کارمندان خود، خدمات بسیار با کیفیتی را به مشتریان عرضه می‌نماید. به وب‌سایت "ملی پیامک" به ادرس www.melipayamak.com حتما مراجعه کنید و مقالات ارزشمند در وبلاگ سایت را برای بالا بردن کیفیت کسب و کار خود، مطالعه کنید.
امیدواریم که روزی، تمام مدیران شرکتهایی که به ارائه هرگونه خدمات می‌پردازند، به این باور برسند که فن بیان چه اهمیتی در پیشبرد اهداف شرکت، ارائه خدمات با کیفیت، مشتری‌مداری و ایجاد انگیزه در کارمندان دارد.
